25 juni 2020
In april werd bekend dat het Waddenfonds 1,5 miljoen euro bijdraagt aan het project ‘De Donkerte van het Waddengebied’. De KNVWS heeft in de aanloop naar de totstandkoming zich achter het project geschaard vanwege de unieke aanpak van lichthinder en bewustwording van de pracht van de nachtelijke hemel. Met het project is in totaal 3 miljoen euro gemoeid. Het programma is een initiatief van de Natuur en Milieufederaties van Friesland, Groningen en Noord-Holland, de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Zondag 21 juni j.l. vond de feestelijke aftrap online plaats, op de symbolische langste en minst donkere dag van het jaar, de midzomernacht.
Lichtvervuiling neemt in Nederland steeds meer toe. Als er niets gebeurt, is over 25 jaar nergens in Europa de Melkweg nog te zien. Een plek waar je het donker nog echt kan ervaren is het Werelderfgoed Waddenzee. Om die ervaring te versterken en nieuwe rustzoekende toeristen naar de waddenkust te trekken, slaan verschillende partijen in de noordelijke provincies de handen ineen om nieuwe ervaringen te bieden waarbij duisternis de hoofdrol speelt. Met die beleving van de donkerte willen ze duurzaam toerisme stimuleren. Daarnaast worden lokale organisaties en ondernemers betrokken en gestimuleerd mee te doen.
Donkerte meten en beleven
Om deze ambitie te verwezenlijken worden het hele jaar activiteiten georganiseerd op het vasteland en de eilanden in het Waddengebied van Groningen, Friesland en Noord-Holland. Onder de noemer Nacht van het Wad wordt vier keer per jaar de donkerte gevierd rond astronomisch herkenbare nachten, met onder meer sterrenkijkavonden, nachtwandelingen en -waddenexcursies, diners bij kaarslicht, nachtmuziek, lezingen en workshops. Op Wieringen start een expositie over verlichting en navigatie in het donker en bij de Helderse Vallei kunnen bezoekers terecht voor een optimale nachtbeleving, onder meer door het plaatsen van observatiekijkers. In Groningen is het Dark Sky Park Lauwersmeer het centrum van de duisternisactiviteiten. Juist omdat dit de donkerste plek op het vasteland van Nederland is, wordt hier momenteel ook een sterrenwacht gebouwd.
Hoe donker het precies is, zal blijken uit metingen waaraan bezoekers bijdragen, bijvoorbeeld met stertellingen en duisternismeters. Dit wordt gekoppeld aan biologisch onderzoek naar de invloed van donkerte op het leven van dieren en planten. Binnen het programma zijn er ook projecten om de nachtnatuur te versterken, zoals ‘Wad een Nachtleven’ in De Waadhoeke. Dit project richt zich op verbetering van leefomstandigheden voor nachtflora en -fauna en het behoud van donkerte en herstel van biodiversiteit in het waddengebied.
Al deze activiteiten zullen nieuwe nachtelijke bezoekers naar het waddengebied trekken. Op die manier willen de initiatiefnemers met het project ‘Donkerte van het Waddengebied’ de bewustwording over de noodzaak van het behoud van de duisternis vergroten. Verder is het de bedoeling recreatieondernemers te stimuleren hun eigen verlichting duurzamer te maken, en donkerte uit te dragen als kernkwaliteit van het waddengebied.
Feestelijke aftrap
Vanwege de coronamaatregelen vond de feestelijke start van het programma online plaats, op de symbolische langste en minst donkere dag van het jaar – midzomernacht van 21 juni j.l. Het online evenement werd door zo’n 50 personen bijgewoond. De avond werd afgetrapt met de felicitaties van de gedeputeerde van de provincie Groningen, Henk Staghouwer, in het bijzijn van verschillende vertegenwoordigers van gemeenten, Natuur- en Milieufederaties van de Waddenprovincies, astronomen van sterrenkundige instituten en vertegenwoordigers van het KNVWS bestuur. Tijdens het online event presenteerden de initiatiefnemers de verschillende projecten die de beleving en het behoud van duisternis in het Waddengebied moeten stimuleren. Via een virtuele planetariumshow konden zij de lichtvervuiling vanuit de ruimte met eigen ogen zien.
Steun vanuit de KNVWS
Om beleidsmakers te helpen overtuigen van het unieke karakter en doel van het project, heeft de KNVWS in de totstandkoming haar bewondering en steun uitgesproken voor het project. Het waarnemen van de sterrenhemel is immers een van de kerninteresses van onze vereniging, die zich al sinds 1901 in Nederland inzet voor het ontdekken, beleven en beoefenen van de sterrenkunde. Het behoud van de indrukwekkende sterrenhemel in het Waddengebied en de ontsluiting hiervan voor een breed publiek zijn voor ons dan ook van grote natuurlijke en culturele waarde. Waar mogelijk zal de KNVWS de kansen voor samenwerkingen met de voorgestelde projecten verkennen, zodat verenigingen en amateursterrenkundigen ook bij dit programma betrokken kunnen raken.
Op basis van het oorspronkelijk persbericht: 1,5 miljoen euro voor ‘De Donkerte van het Waddengebied’ – Programma voor beleving en versterking van de duisternis.