Planetenjager Lucas Ellerbroek nieuwe voorzitter KNVWS: vijf vragen ter kennismaking

Share this:
  • twitter icon
  • facebook icon
12 mei 2023

Lucas Ellerbroek nam op 6 mei de hamer over van Sebastiaan de Vet, die na vijf jaar afzwaaide als voorzitter. Om kennis te maken stelden we Lucas vijf vragen over zijn achtergrond, ambities voor de KNVWS en zijn onverminderde passie voor exoplaneten.

Lucas (1984) is geen onbekende in de sterrenkunde en sterrenkunde-outreach. Hij promoveerde op een onderzoek met de VLT naar de eerste levensfase van pasgeboren sterren, bestudeerde met Rosetta-data de stofdeeltjes van de komeet 67P, en werkte als instituutsmanager voor het Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde aan de UvA. Momenteel is hij onderzoeksdirecteur bij het toonaangevende aardobservatiebedrijf eLEAF voor satelliettoepassingen in de strijd tegen klimaatverandering, maar is ook als gastonderzoeker verbonden aan het sterrenkundig instituut van de Radboud Universiteit (Nijmegen). Als freelance wetenschapsjournalist schreef hij recent een populaire serie (sterrenkunde)columns in het magazine National Geographic Nederland.

Vijf vragen

1. Je bent sterrenkundige van beroep geweest, wat trekt je naar de amateurwereld?

“Sterrenkunde is een wetenschap die iedereen aanspreekt. Alhoewel de fenomenen die we bestuderen onwerkelijk ver van je bed zijn in omvang, afstand en tijd, maakt het feit dat ze écht bestaan dat ze goed tastbaar te maken zijn. Een reden – zelfs een voorwaarde – waarom ik het werk als sterrenkundige ben gaan doen is dat ik het altijd leuk heb gevonden aan mensen in mijn omgeving te vertellen waar ik me mee bezig hield en ze hiervoor te enthousiasmeren. De sterrenkundige amateurwereld is een zeer welingelichte groep die omgekeerd diezelfde aansluiting zoekt bij de academici. En zo ontmoeten we elkaar”. 

2. Waar kende je de KNVWS van en waar ga je de komende jaren je voor inzetten?

“Sinds mijn studententijd heb ik regelmatig publiekslezingen gegeven bij sterrenwachten en andere bij de KNVWS aangesloten verenigingen. Dat waren altijd gezellige avonden met veel leuke kennismakingen. Er liggen komende jaren veel kansen voor de KNVWS en haar verenigingen. Publieks- en waarneemavonden zijn drukbezocht, sterrenkunde en ruimtevaart zijn volop in het nieuws, steeds meer mensen willen weerkunde doorgronden door de gevolgen van klimaatverandering die wekelijks in het nieuws zijn. Die interesse leeft onder de gehele bevolking, de uitdaging is om zoveel mogelijk mensen te bereiken. Intrinsiek aan het verenigingsleven is dat leden er vaak in een latere levensfase tijd voor hebben. Eigenlijk is dat gek: de interesse voor sterrenkunde leeft volop bij de jeugd, en van een afstandje lijkt het alsof ze er pas als ze met pensioen gaan tijd voor hebben. Ik ben benieuwd wat er precies gebeurt met die passie in de tussenliggende jaren, en of er een manier is om dat vuurtje bandende te houden.

Daarnaast lijkt het erop dat we een groot deel van de bevolking – vrouwen, mensen met een migratieachtergrond – onvoldoende bereiken. Of positief gezegd: er is ruimte voor verbetering. Daarom ben ik blij dat de KNVWS bezig is met het bouwen van en investeren in haar gemeenschap, om te zorgen dat er voor iedereen, ongeacht leeftijd, gender en afkomst een plek is om je interesse voor het heelal te ontwikkelen. Hierin zijn door mijn voorganger Sebastiaan en de andere bestuursleden de afgelopen jaren mooie stappen gezet, ik kijk ernaar uit om dit stokje over te nemen. Het zou ook mooi zijn als we het ‘publieke gezicht’ van de KNVWS nog meer laten zien, bijvoorbeeld bij het onlangs gelanceerde Nationaal Centrum voor Wetenschap en Samenleving – de KNVWS bevindt zich precies op dat grensvlak en daar kunnen we onze rol vervullen”.

3. Net als vorige voorzitter ben je een jonge bestuurder met gezin (verjonging lijkt een trend?), welke inzichten geven dat gezinsleven voor jouw nieuwe rol als voorzitter?

“Thuis word ik dagelijks geconfronteerd met de grenzenloze nieuwsgierigheid van kinderen; sterren, planeten en ruimtevaart spreken natuurlijkerwijs zeer tot de verbeelding. Het is belangrijk dat de nieuwe generatie nieuwsgierigen de kans krijgen om kennis te maken met de sterrenkunde – vaak een entree naar de wetenschap in bredere zin. De eerste donkere sterrenhemel zul je je altijd blijven herinneren. Het is mooi om te zien dat op de scholen waar ik soms lessen geef, zowel meisjes als jongens me de oren van het hoofd vragen. Ik hoop dat er een nieuwe generatie wetenschappers aankomt met een gelijkere man-vrouw-verdeling. Op school wordt daarvoor al de eerste basis gelegd. De sterrenkunde is wel een voorloper met veel vrouwen in hoge posities die een voorbeeld zijn voor jongeren”. 

Lucas Ellerbroek geeft uitleg aan kinderen tijdens een item in het NOS Jeugdjournaal. Bron: NOS.

4. De ledenvergadering was een eerste kennismaking met de verschillende lidorganisaties. Hoe heb je dit ervaren en welke nieuwe inzichten heb je wellicht opgedaan?

“Ik ben zeer warm ontvangen door alle vertegenwoordigers van de lidorganisaties. Wat je ook als centraal bestuur als mooie plannen hebt, alles staat of valt met de inzet van de lokale organisaties. Het is mooi om te zien dat overal in Nederland mensen met dezelfde toewijding evenementen organiseren rondom een gemeenschappelijke passie, ook als je elkaar nog nooit hebt gesproken zijn een paar woorden genoeg om elkaar te begrijpen. Ik kijk uit naar vele persoonlijke ontmoetingen met de verenigingen, pas dan zal ik echt voelen wat er speelt en waar de echte kansen liggen om nog meer voor elkaar te betekenen”.

5. Je schreef het succesvolle boek ‘Planetenjagers’ over exoplaneten en we verwachten de komende jaren veel ontdekkingen op dit vlak met James Webb, nieuwe reuzetelescopen en ruimtemissies. Hebben we over een paar jaar wellicht een Werkgroep Exoplaneten?

“Dat is een lumineus idee van je. Er is in ieder geval meer dan voldoende voedingsbodem voor. Komende jaren gaan we de fase in van ‘inzoomen’ op de duizenden reeds ontdekte exoplaneten om te weten te komen wat zich daarop afspeelt. Ook vind ik het mooi dat de weer- en sterrenkunde de laatste jaren steeds dichter bij elkaar komen: beide houden zich bezig met het klimaat. In de sterrenkunde doen we inzichten op over de exotische klimaten van exoplaneten; ook zullen de aanstaande missies naar Mars en Venus ons veel leren over de extreme (doem)scenario’s. Het zou mooi zijn als we die kennis weer dichter bij huis kunnen brengen, door onszelf een spiegel voor te houden. Want dat is het mooie: sterrenkunde richt je blik naar boven en maakt je in gedachten reizen naar exotische plaatsen in het heelal. Op het moment dat je van daaruit weer terugkijkt naar aarde, doe je dat met een beschouwende blik, beladen met nieuwe inspiratie.”

Als geen ander kan Lucas verhalen vertellen over het universum: zo schreef bij eerder een boek over exoplaneten, getiteld ‘Planetenjagers’.