29 januari 2021
In februari en maart start in Noord-Nederland een meetactie om samen met het publiek de duisternis te meten. Iedereen kan meedoen door de sterren in het sterrenbeeld Orion te tellen. Met al deze meetgegevens wordt een duisterniskaart gemaakt. De publieksactie is opgezet door CurioUs? samen met het project Donkerte van de Wadden.
De duisternis is van ons allemaal en is overal van belang, iets dat de KNVWS ook onderschrijft. De KNVWS heeft zich achter het project ‘Donkerte van de Wadden’ geschaard vanwege de unieke aanpak van lichthinder en bewustwording van de pracht van de nachtelijke hemel. Daarom roepen we amateurs en onze lidorganisaties in de regio op (kop Noord-Holland, Texel, Friesland en Groningen) om aan deze meetactie mee te werken. Met deze meetactie hoopt de organisatie iedereen bewust te maken van de noodzaak om de duisternis te beschermen. Het initiatief is opgezet door CurioUs?, een samenwerking tussen Science LinX (Rijksuniversiteit Groningen, RUG), Forum Groningen en de Aletta Jacobs School of Public Health.
Donkerte
Nachtelijke donkerte is een ‘oerkwaliteit’ van leven en is van belang voor mens en natuur. Onderzoek, ook aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), duidt erop dat het verdwijnen van duisternis door overmatig gebruik van kunstlicht nadelige gevolgen heeft voor mens, flora en fauna. Maar hoe duister is het eigenlijk nog? De RUG heeft in het kader van het programma Donkerte van de Wadden een duisternis-meetnetwerk opgezet. Omdat het moeilijk is om overal te meten, roept de RUG het publiek op om mee te helpen.
Sterrenbeeld Orion
Het winterbeeld Orion staat centraal in de meetactie. Iedereen kan aan de meetactie meedoen door de sterren te tellen in dit goed herkenbare sterrenbeeld. Het stappenplan is als volgt. Ga naar buiten en zoek het sterrenbeeld Orion. Wacht een kwartiertje om je ogen aan de duisternis te laten wennen. Tel nu het aantal sterren dat je ziet in het sterrenbeeld. Ben je een Pietje precies? Doe dan de telling meerdere keren achtereen en geef de gemiddelde waarde door. De metingen kun je doorgeven via de webpagina van CurioUs?, waar de meetgegevens zichtbaar worden op een interactieve kaart. Het is de bedoeling om deze meetactie ieder jaar te herhalen om zo samen met het publiek in Noord-Nederland de duisternis in kaart te brengen.
Wanneer?
De metingen moeten plaats vinden in de periode 1-15 februari en 1-15 maart. Dat heeft alles te maken met de stand van de maan. De maan is een natuurlijke storende lichtbron. Metingen worden dus gedaan als de maan onder de horizon is en natuurlijk bij een heldere hemel.
Donkerte van de Wadden
Donkerte van de Wadden, een initiatief van de Natuur en Milieufederaties Noord-Holland, Friesland en Groningen, Rijksuniversiteit Groningen, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer, heeft als doel om bewoners en bezoekers de duisternis van het Waddengebied te laten ervaren en bewust te maken van het belang van de duisternis, bijvoorbeeld met de Nacht van het Wad. De KNVWS heeft zich daarom achter het waddenproject geschaard. Waar mogelijk zal de KNVWS de kansen voor samenwerkingen met de voorgestelde projecten verkennen, zodat verenigingen en amateursterrenkundigen ook bij dit programma betrokken kunnen worden.
Bron: RUG. Beeldmateriaal: Nynke Kiewiet